Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki jawnej

09.01.2013

Spółka jawną jest to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową (art. 22 § 1 Kodeksu spółek handlowych ). Nie jest osobą prawną, ale posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Spółka jawna ma swój majątek, który stanowią wkłady wniesione do spółki oraz mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

Za zobowiązania spółki jawnej odpowiada każdy ze wspólników całym swoim majątkiem bez ograniczeń solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką (art. 22 § 2 k.s.h.). Wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (31 § 1 k.s.h.). Przepis ten nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (31 § 2 k.s.h.). Z powyżej przytoczonych przepisów wynika, że odpowiedzialność wspólników spółki jawnej jest:

1. Osobista (wspólnik odpowiada swoim majątkiem)
2. Nieograniczona (wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym bez ograniczeń)
3. Solidarna
   Wierzyciel może dochodzić roszczeń przeciwko jednemu dowolnie przez siebie wybranemu, kilku lub wszystkim dłużnikom, bez potrzeby zachowania kolejności w której się zobowiązali, a także w dowolnych częściach. Natomiast wspólnicy, którzy spełnili roszczenie mogą dochodzić zwrotu spełnionego świadczenia od wspólników, którzy w ogóle nie spełnili roszczenia bądź spełnili w mniejszej części.
4. Subsydiarna
   Wierzyciel może wnieść powództwo przeciwko dowolnemu wspólnikowi lub spółce w dowolnej kolejności. Jednak egzekucję z majątku wspólnika może prowadzić dopiero, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (odpowiedzialność wspólników jest subsydiarna w zakresie egzekucji).

Ponadto należy pamiętać, że wystąpienie ze spółki nie zwalnia wspólników z odpowiedzialności za jej zobowiązania powstałe przed wystąpieniem¹. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki istnieje także wówczas, gdy spółka uległa likwidacji. Likwidacja nie stanowi bowiem przeszkody do kierowania roszczeń z tytułu odpowiedzialności za długi spółki przeciwko wspólnikom².

Co więcej, nawet po wykreśleniu spółki jawnej z rejestru przedsiębiorców, sąd może nadać tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko spółce klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikowi ponoszącemu odpowiedzialność za zobowiązania wymienione w tytule egzekucyjnym. Sąd Najwyższy orzekł, że art. 778¹ k.p.c. umożliwia nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności także przeciwko byłemu wspólnikowi spółki jawnej w sytuacji, w której wystąpił on ze spółki albo spółka została wykreślona z rejestru, pod warunkiem, że tytuł ten obejmowałby zobowiązanie spółki, za które wspólnik ponosiłby odpowiedzialność (a więc zobowiązanie powstałe w czasie uczestnictwa tego wspólnika w spółce albo przed jego przystąpieniem do spółki)¹.

Na zakończenie należy dodać, iż wspólnicy w stosunkach wewnętrznych mogą inaczej uregulować zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki np. ograniczyć odpowiedzialność niektórych z nich. Wywołuje to jednak tylko skutki wewnątrz spółki z prawem regresu pomiędzy wspólnikami, a umowne zwolnienia od udziału w stratach nie modyfikują odpowiedzialności przewidzianej na podstawie art. 22 § 2 k.s.h.